زمانی که همسران زندگی مشترک خویش را آغاز می کنند، تجربه رابطه صمیمانه یکی از مواردی است که زوج ها آرزوی آن را دارند. صمیمیت و عشق، موهبتی خدادادی نیست. نعمتی است که با مهارت و ممارست بدست می آید. پیش از آن که به بیان صمیمیت واقعی بپردازیم، لازم است به بیان باورهای ناکارآمدی بپردازیم که در مورد صمیمیت وجود دارد.
زمانی که همسران زندگی مشترک خویش را آغاز می کنند، تجربه رابطه صمیمانه یکی از مواردی است که زوج ها آرزوی آن را دارند. صمیمیت و عشق، موهبتی خدادادی نیست. نعمتی است که با مهارت و ممارست بدست می آید. پیش از آن که به بیان صمیمیت واقعی بپردازیم، لازم است به بیان باورهای ناکارآمدی بپردازیم که در مورد صمیمیت وجود دارد.
باورهای ناکارآمد درباره صمیمیت
علم روانشناسی و بویژه رویکرد شناختی رفتاری به ما می آموزند رفتارهای ما متاثر از باورهایی است که در ذهن داریم. ما از دریچه باورهای خود به دنیای پیرامون مان می نگریم و بر اساس ارزیابی ها و افکاری که در مورد مسائل داریم به آنها واکنش نشان می دهیم. این موضوع که بعضی از همسران علیرغم اختلاف سلیقه می توانند رابطه صمیمانه و نزدیکی را با یکدیگر تجربه کنند و برخی نمی توانند چنین تجربه ای داشته باشند می تواند متاثر از باورهایی باشد که آنان در ذهن خود نسبت به روابط، روابط زوجی، جنس مکمل، جایگاه مرد و یا زن در زندگی زوجی دارند. در این میان باورهای ناکارآمدی وجود دارد که مانع تجربه صمیمیت و رابطه خوشایند میان همسران می شود. در این جا به برخی از این باورهای ناکارآمد اشاره کرده و باورهای منطقی و درست مربوطه را نیز ذکر می کنیم:
باور ناکارآمد و غیر منطقی : صمیمیت و عشق موهبتی خدا دادی است که خداوند به برخی از همسران عنایت کرده و از برخی دیگر دریغ می کند.
- باور منطقی و درست: رابطه صمیمانه نعمتی است که با مهارت و ممارست بدست می آید.
باور ناکارآمد و غیر منطقی: صمیمیت در زندگی زوجی باعث تضعیف جایگاه مرد می شود.
- باور منطقی و درست: صمیمیت در زندگی زوجی به تقویت رابطه و تقویت جایگاه زن و مرد کمک می کند.
باور ناکارآمد و غیر منطقی: تنها عامل ایجاد کننده صمیمیت میان همسران، رابطه جنسی است.
- باور منطقی و درست: رابطه جنسی یکی از عوامل ایجاد صمیمیت در رابطه زوجی است.
باور ناکارآمد و غیر منطقی: صمیمیت به معنای فریب دادن ( مخ زدن) شریک زندگی و وادار کردن او به کارهایی است که مایل به انجام آنها نیست.
- باور منطقی و درست: صمیمیت میان همسران ناشی از پایبندی آنها به اخلاقیات و اهمیت آنها به رفاه و سلامت یکدیگر است.
باور ناکارآمد و غیر منطقی: از صمیمیت می توان برای رسیدن به اهداف شخصی استفاده ابزاری کرد.
- صمیمیت در رابطه زمانی اتفاق می افتد که هر دو همسران به کیفیت رابطه اهمیت بدهند و خواهان تجربه رابطه ای صمیمانه باشند.
باور ناکارآمد و غیر منطقی: صمیمیت به معنای یکی بودن همسران است. به این ترتیب بعد از پیوند ازدواج هیچکدام از همسران نباید حوزه شخصی برای خود داشته باشند
- باور منطقی و درست: صمیمیت به معنای حل شدن در یکدیگر نیست. صمیمیت با داشتن حد و مرزهای سالم بدست می آید.
باور ناکارآمد و غیر منطقی: صمیمیت به این معناست که همسران باید از تمام مسائل زندگی یکدیگر مطلع باشند.
- صمیمیت نیاز به حد و مرزهای سالم میان همسران دارد. در رابطه صمیمانه هر کدام از همسران می توانند حیطه شخصی داشته باشند. بهره مندی ا ز حیطه شخصی ( زمانی که به رابطه لطمه ای وارد نکند ) مانع تجربه صمیمیت نیست.
این باورها ناکارآمد، غیر منطقی و غلط هستند. چرا که با ارزشها و اصول انسانی همخوان نیستند. رابطه زوجی سالم یکی از زیباترین روابط انسانی است و با اعمال قدرت یا فریب شریک زندگی بدست نمی آید. گرچه ازدواج محدودیت هایی را برای همسران به همراه دارد اما رابطه صمیمانه با احترام به آزادی های فردی همسران شکل می گیرد.
صمیمیت واقعی چیست؟
صمیمیت واقعی را می توان اینگونه تعریف کرد:
« فرآیندی تعاملی است که از چندین مولفه مربوط به هم تشکیل شده است و هسته اصلی این فرآیند، شناخت، درک و پذیرش فرد مقابل، همدلی با احساسات او و قدرشناسی از دیدگاه بی همتای وی نسبت به جهان است.»
یکی از اجزاء ( مولفه های) صمیمیت، صمیمیت عاطفی است. صمیمیت عاطفی نقش مهمی در نزدیک شدن همسران به یکدیگر دارد.
صمیمیت عاطفی
این جزء از صمیمیت به معنای نیاز به برقراری ارتباط و سهیم شدن با تمامی احساسات همسر( احساسات خوشانید و ناخوشایند) است. برای ایجاد صمیمیت عاطفی لازم است موانع و محدودیت های اندکی وجود داشته باشد تا احساسات به راحتی بتوانند در رابطه بیان شوند. اگر صرفا به احساسات خوشایند اجازه بیان داده شود، جوّ عاطفی دروغین و به ظاهر مثبتی بوجود خواهد آمد. از سوی دیگر اگر تنها احساسات ناخوشایند و منفی بیان شوند جو عاطفی موجود باعث تیرگی و نابودی رابطه خواهد شد.
نکته مهم در بیان عواطف و احساسات ناخوشایند آن است که فرد احساسات خود را به گونه ای بیان کند که مسئولیت پذیرش هیجانش را به عهده داشته باشد. زمانی که همسران هیجانات و عواطف ناخوشایندی را تجربه می کنند چنانچه به گونه ای به بیان این هیجان بپردازند که گویی همسرشان یا دیگری مسئول احساسات آنان است، بیان سالمی از هیجان خود نداشته اند.جملات و عبارت زیر بیان های سالم و ناسالمی از عواطف ناخوشایند را نشان می دهد:
ناسالم: تو آنقدر شلخته و بی نظمی که آدم را دیوانه میکنی!
سالم: از اینکه خانه به هم ریخته است، عصبانی هستم.
ناسالم: تو دلم را شکستی!
سالم: از شنیدن این حرف دلم شکست.
ناسالم: رانندگی بد تو مرا سکته می دهد!
سالم: زمانی که با سرعت بالا رانندگی می کنی و سبقت های خطرناک می گیری من به شدت می ترسم.
لازم است به بیان صحیح هیجانات و عواطف ناخوشایند توجه کنیم. بیان ناسالم عواطف ناخوشایند، نه تنها به افزایش صمیمیت در رابطه زوجی کمک نمی کند بلکه به فاصله گرفتن بیشتر همسران از یکدیگر می انجامد.
از سوی دیگر برای تجربه صمیمیت عاطفی نیاز است همسران به مهارت اعتبار بخشی به هیجانات مسلط باشند. اعتبار بخشی به هیجان باعث می شود همسران بتوانند در فضایی امن به بیان هیجانات و عواطف خود بپردازند. این مهارت به همسران کمک می دهد پذیرای هیجان یکدیگر باشند و نخواهند بلافاصله با منطقی سازی مسائل از هیجانات گذر کنند. منطقی سازی یکی از آسیب هایی است که باعث می شود همسران نتوانند هیجانات خود را در رابطه بیان کنند، چرا که با رهنمودها یا راه کارهای همسر خویش مواجه می شوند در صورتی که نیاز دارند درک شده و فهمیده شوند. در زیر عباراتی را می خوانید که شیوه ناسالم و سالم مواجهه با هیجان همسر را نشان می دهد. شیوه سالم نشان دهنده اعتبار بخشی به هیجان همسر است:
همسر: خیلی روز گرمی بود با این ترافیک حسابی کلافه شدم
مواجهه ناسالم: برو خدا رو شکر کن ماشینت کولر داره اون بیچاره هایی که روی تاکسی کار می کنن از صبح تا شب توی این خیابونا هستن چی کار می کنن!
مواجهه سالم: آره می فهمم واقعا توی این هوای گرم، موندن توی ترافیک عذاب آوره!
همسر: برای بابا که بیمارستان هست خیلی نگرانم، اگر مریضی اش پیشرفت کنه چی؟!
مواجهه ناسالم: چرا به چیزای خوب فکر نمی کنی همیشه منفی بافی می کنی!
مواجهه سالم: می دونم بابا چقدر برات عزیزه… مریضی اش خیلی برات سخته … می فهمم چی میگی و چی می کشی….
بیان سالم احساسات از سوی همسری که به بیان هیجانش می پردازد و اعتبار بخشی از جانب همسری که شنونده احساسات همسرش است، به صمیمیت عاطفی همسران کمک مهمی می کند.
گردآورنده: منصوره قندابی
مرکز مشاوره آرامش ماندگار
شماره تماس: ۰۵۱۳۸۴۷۰۲۸۷
آدرس: مشهد، احمدآباد، بعثت ۴، طالقانی ۲۰
