اگر بخواهیم تعریف ساده ای از نوروفیدبک (Neurofeedback) بیان کنیم یعنی آموزش دادن مغز توسط خود مغز! به این صورت که مغز ما با توجه به بازخورد هایی که از محیط اطراف میگیرد به کنترل کارکرد های جسمی و روحی می پردازد. دستگاه نوروفیدبک اطلاعاتی را به مغز میرساند و کمک می کند که فعالیت های خود را به صورت بهتری انجام دهد. در ادامه به جزئیات بیشتری از تعریف نوروفیدبک میپردازیم.
در روش درمانی نوروفیدبک تلاش بر این است که این آگاهی از طریق بازخوردهایی بسیار سریع به فرد منتقل شود، اگر این تمرینات به طور پیوسته ای ادامه یابد مغر یاد میگیرد که چگونه بتواند امواج بیشتری را تولید کند تا عملکرد بهتری داشته باشد.
کارایی ها و کاربردهای نوروفیدبک:
روش نوروفیدبک کارایی ها و کاربردهای بسیاری دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش تمرکز
- کاهش پیش فعالی
- کاهش استرس و اضطراب
- کاهش افسردگی
- کاهش وسواس
- کاهش اختلالات یادگیری از جمله کاهش اختلال دیکته نویسی، ریاضی و خواندن
روش کار نوروفیدبک به چه صورت است؟
برای انجام این کار در ابتدا گزارشی از شرح حال و عملکرد مراجعه کننده گرفته می شود و سپس بر روی صندلی راحتی قرار میگیرد و سنسور های الکتریکی به جمجمه فرد متصل می شود این سنسور ها فرکانس های مختلف امواج مغز را ارائه می دهند. پس از آن کامپیوتری که برای استفاده در همین جهت و برای نوروفیدبک برنامه ریزی شده است سیگنال های مغزی را بررسی می کند در این حین از بیمار خواسته می شود که کاملا آرام باشد و تنها به مانیتور مقابلش توجه داشته باشد در این قسمت او تلاش میکند تا یک بازی و یا یک فیلم را تنها با کمک امواج مغزیش هدایت کند
شرایط نوروفیدبک چیست؟
نیازمند تعهد و انگیزه ای قوی می باشد زیرا آثار مفید آن به طور معمول پیش از جلسه دهم نمایان نمی گردد. (البته در موارد زیادی نیز تغییرات مورد نظر ما بعد از دو جلسه تدریجا نمایان می شود) و میدانید که تغییرات نیز فورا اتفاق نمی افتند. این متد برای اشخاصی مناسب است که با جدیت هرچه تمام تر حداقل هفته ای ۲ جلسه به مدت ۳۰ یا ۴۰ دقیقه جهت درمان حاضر شوند
مزایا استفاده از نوروفیدبک چیست؟
- روشی به صورت کاملا ایمن و بدون عارضه جانبی
- نتیجه درمان با نوروفیدبک، مدت زمان طولانی باقی می ماند.
- این روش تهاجمی نیست و بدون درد و خون انجام می شود
- نتیجه درمان سریع و بلافاصله است
- این روش برای کودکان قابل تحمل است و مشکلی با آن ندارند
- بدون نیاز به مصرف دارو، درمان انجام می شود
مدت زمان هر جلسه نوروفیدبک ؟
مدت زمان هر جلسه نوروفیدبک حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه می باشد که در طول آن می شود از دستور العمل های درمانی گوناگونی استفاده کرد.
۱-یادگیری نیمه هشیار
این یادگیری در طی فرایندی اتفاق می افتد که فرد تنها تصور میکند که به روی مانیتور خیره است و عملکردی در مغز خود احساس نمیکند اما مغز به طور غیر ارادی و خودکار به شناخت بیشتری از خود دست می یابد و به تدریج شروع به انجام تغیراتی در خود می کند.
۲-یادگیری هشیار
این روش زمانی است که ارتباطی هشیار بین تغییرات به وجود آمده در نشانه های هدف ایجاد می شود و فرد دچار احساس درونی می شود و میتواند بیان کند چه زمان امواج آلفا درون او ایجاد شده است.
۳- رشد ویژگی انعطاف پذیری در مسیرهای عصبی مغز
در آخر هر چه قدر که مغز برای رسیدن به حالت بهینه تلاش کند مهارت بیشتری را کسب می کند بنابراین با کمک نوروفیدبک یاد می گیریم که چگونه خود را تنظیم و نواقص های مغزی خود را درمان کنیم.
عوارض جانبی نوروفیدبک چیست؟
در صورتی که درمان نوروفیدبک توسط پزشکان بی تجربه با بی احتیاطی انجام شود ، ممکن است باعث ایجاد عوارض نوروفیدبک مانند موارد مرتبط با فعال سازی نامناسب از جمله اضطراب ، خواب آلودگی و بی نظمی خواب شود. عوارض جانبی نوروفیدبک فوراً فروکش می کنند مگر اینکه آموزش نامناسب ادامه یابد. نوروفیدبک باید فقط توسط متخصصان آموزش دیده انجام شود نه افرادی که حتی به درستی نمی دانند که نوروفیدبک چیست.
آیا بعد از اتمام دوره نوروفیدبک نشانه ها دوباره باز می گردند؟
مثل بقیه درمان ها تکمیل کردن یک دوره درمان نوروفیدبک خیلی مهم است و ناقص رها کردن درمان، باعث عود کردن علائم می شود. راجب نوروفیدبک باید به یاد داشت که این متد درمانی در اصل نوعی یادگیری می باشد و مغز یاد می گیرد که به چه صورت خودش را به بهترین حالت تنظیم کند. همانطور که رانندگی کردن را یاد می گیریم و آن را از یاد نمی بریم ، این یادگیری نیز فراموش نخواهد شد. در اصل مغز یک مهارت نوین به دست آورده است. البته برای درمانی کامل، در کنار رعایت ترتیب جلسات و همچنین تکمیل کردن آنها، همکاری خانواده فرد و عمل کردن به همه دستورات و توصیه های درمانگر حیاتی است.
سخن آخر
یکی از روش های موثر در درمان بسیاری از اختلالات از جمله AHDH، درمان با دستگاه نوروفیدبک است. این دستگاه بدون عارضه و بدون نیاز به دارو به مغز آموزش هایی می دهد تا مغز بتواند خودش، خودش را درمان کند. در این روش الکترود هایی روی سر فرد گذاشته می شود تا امواج مغز را ثبت کند. سپس به وسیله برنامه های خاصی آن را تجزیه تحلیل کند تا فرد بتواند به صورت تصویر آن را ببیند یا بشوند. در نهایت بیمار می تواند امواج مغزش را کنترل کند.
